1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ: γνωριμία με την ιστορία του τόπου

   Με τη Χάρη του Θεού, θα αρχίσω την εργασία μου, αναφέροντας λίγα χαρακτηριστικά της περιοχής, στην οποία υπηρετώ ως Εφημέριος επί είκοσι έτη. Πρόκειται για μια νεοσύστατη Ενορία της Ι. Μητρόπολης Χαλκίδος και βρίσκεται στην Ερέτρια Ευβοίας. Σε μια πανέμορφη παραθαλάσσια κωμόπολη, με σπουδαία  ιστορία 2.400 ετών. Διαθέτει αρχαιολογικό μουσείο, αρχαίο θέατρο, πολλά σημαντικά ευρήματα ιερών, όπως του Απόλλωνος, αρχαίους τάφους, ακρόπολη (καστέλι). Συνδέεται με ένα μικρό πεζοννήσι, και περιβάλλεται από θαυμάσιες παραλίες, οι οποίες αποτελούν πόλο έλξης τουριστών και παραθεριστών.

   Στο διάβα των αιώνων, δεν έλειψαν οι δυστυχίες εξαιτίας καταστροφικών επιδρομών, καθώς και η προσέλευση από πρόσφυγες Ψαριανούς (οικία Κ.Κανάρη). Επίσης μεταφέρθηκε ικανός αριθμός Γαλλιμητών από τον Μαρμαρά, μετά τον αναγκαστικό ξεριζωμό τους από τη Μικρά Ασία. Αυτοί οι πονεμένοι χριστιανοί κόμισαν την ιερή Εικόνα, την επονομαζομένη Παναγία Παραβουνιώτισσα, που τιμά η Ενορία μας, αφήνοντας πίσω τους περιουσίες και αποδεικνύοντας την πίστη τους.

    Η Ερέτρια, γνώρισε πολιτισμική υπεροχή αλλά και μια ταπείνωση, λόγω  πολέμων και ταλαιπωριών που υπέστη, με αποτέλεσμα να έχει φυτευτεί υποσυνείδητα στις καρδιές των κατοίκων, όπως εννοεί και η γλώσσα της Εκκλησίας μια «χαρμολύπη».

2. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ:  Η Διοίκηση της Ενορίας

 Σύμφωνα με την Παράδοση της Εκκλησίας μας, οι κληρικοί έχουμε αναλάβει διά της χειροτονίας από τον Επίσκοπο της τοπικής Εκκλησίας, το τριπλό αξίωμα: προφητικό, Ιερατικό, βασιλικό (διοικητικό).

Όταν λοιπόν ο σύγχρονος ιερέας ξεκινά τη διακονία του, ίσως θεωρήσει,  πως όσα βιώνει διαφέρουν από εκείνα που θα είχε σχηματίσει στο νου του. Πιθανόν θα περίμενε να απολαμβάνει μια αγιοπνευματική κατάσταση και αμέσως «πέφτει από τα σύννεφα» διαπιστώνοντας ότι δεν διαφέρει το περιεχόμενο της εργασίας του, από ένα σχήμα του «κόσμου τούτου».  Εάν όμως προχωρήσει με υπακοή και ενδόμυχη συνομιλία μετά του Ζώντος Θεού, θα παρατηρήσει μυστήρια και θαύματα.

«Πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε· αὐτοὶ γὰρ ἀγρυπνοῦσιν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν ὡς λόγον ἀποδώσοντες».¹

 π.χ. Όταν διορίστηκα σε νεοσύστατη Ενορία, πλάι σε έναν υπέργηρο ταπεινό λευίτη, αντιμετώπισα τον πρώτο πειρασμό «φιλαρχίας». Το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο που είχε μεγάλη βιασύνη να προχωρήσει τα έργα ανεγέρσεως ενός νέου Ναού, παρακάμπτοντας τον προϊστάμενο π. Δ., προσπάθησε να με πάρει με το μέρος του. Τότε σκέφτηκα να δοκιμάσω αν είναι χρήσιμη η υπακοή, ή αν θα έπρεπε «να ανοίξω τα φτερά μου» όπως με παρότρυναν. Έδωσα εντολή σε έναν επίτροπο, αντίθετο με τον π.Δ., να βάψει το καμπαναριό. Αφού πέρασαν 2 ώρες, ο επίτροπος ήλθε μέσα στο Ναό βρίζοντας, επειδή αν και η ημέρα ήταν ηλιόλουστη, έπιασε ξαφνικά μια απότομη μπόρα και ξέβαψε το χρώμα που με τόσο κόπο είχε επιμεληθεί. «Μέσα μου» ανακουφίστηκα, λαμβάνοντας μια ξεκάθαρη απάντηση στην επιπόλαια συμπεριφορά μου, παράλληλα δώθηκε και στον οξύθυμο αδελφό η ευκαιρία να αναθεωρήσει την στάση του προς τον π.Δ.

3. Ιεράρχηση υποχρεώσεων:

          Δίλημμα αποτελεί στην διακονία διοίκησης του Ναού, εάν προέχει το έργο,  δηλαδή οι δραστηριότητες της Ενορίας σε σχέση με τη φροντίδα για την πνευματική αναβάθμιση των λογικών προβάτων που μας εμπιστεύεται ο Χριστός μας. Την απάντηση την άντλησα από το βιβλίο του έμπειρου κληρικού, π. Διονυσίου Τάτση, στο έργο του περί ιεροσύνης: «πρέπει να πασχίζεις να καλύψεις τις απαιτήσεις της Διοίκησης Ενορίας ταυτόχρονα με τον πνευματικό αγώνα για απόκτηση αρετών».

  Διαπιστώσεις - Συμβουλές

α) Δεν είμαστε αυτόνομοι ως προς τις σχέσεις μας με τη Μητρόπολη, επισημαίνεται ότι αποτελούμε το πείραμα της φυσικής: συγκοινωνούντων δοχείων²                                                           π.χ. όταν δοθεί μια εντολή του Επισκόπου για την συμμετοχή σε ένα Συνέδριο, κι εσύ έχεις προγραμματίσει μια εκδήλωση, οφείλεις να αναβάλεις ακόμη και αν έχει ανακοινωθεί, εκτός αν λάβεις ειδική ευλογία.

 β) Οι νόμοι του κράτους, όταν δεν έρχονται σε σύγκρουση με τις εντολές του Θεού, δεν μπορεί να παραλείπονται, όπως συνέβη στην περίοδο της πανδημίας.

γ) Δεν θα ακυρώσεις το Κατηχητικό, προγραμματίζοντας ένα Μυστήριο ή ένα Συμβούλιο με συνεργάτες. Αυτή η προτεραιότητα δεν μειώνει το σεβασμό ως προς τους επιτρόπους της Εκκλησίας, εφόσον όπως διαπιστώνει κανείς τα παιδιά του κατηχητικού, είναι συνήθως τέκνα και εγγόνια των συνεργατών του εφημερίου.

δ) ο ιερέας σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να δείχνει εξουσιαστική ανωτερότητα,   «εἴ τις θέλει πρῶτος εἶναι, ἔσται πάντων ἔσχατος καὶ πάντων διάκονος»³ (όποιος θέλει να είναι πρώτος, θα γίνει τελευταίος από όλους). Θυμάμαι την προτροπή κάποιου Ιερομονάχου της Ι.Μ.Βατοπεδίου, όταν επισκέφθηκα το Άγιον Όρος:

 - Ο κόσμος, συνήθως δημιουργεί μια πυραμύδα ως προς τις κοινωνικές διαβαθμίσεις, στο κάτω μέρος βρίσκεται η μάζα και ανεβαίνοντας ακολουθούν οι σπουδαιότεροι άρχοντες, οι πλούσιοι, ενώ συνήθως στην κορυφή, στέκεται ο αρχηγός της εξουσίας και δίδει εντολές στους υφισταμένους του.

Δεν συμβαίνει το ίδιο στην κοινωνία των μελών της Εκκλησίας = το Σώμα του Χριστού. Αντιθέτως ο αρχηγός και τελειωτής μας Ιησούς Χριστός, ενώ αποτελεί την κορυφή, αντιστρέφει την πυραμίδα και θέτει εκουσίως τον εαυτό Του κάτω από όλους φτάνοντας στην Άκρα Ταπείνωση, με τη Σταυρική Του Θυσία. Άρα η διακονία πρωτίστως προϋποθέτει ταπείνωση και επιπλέον αποτελεί Σταυρό και θυσία προς τους αδελφούς μας.

ε) όμως από την άλλη, δεν πρέπει να παρασυρθούμε να γίνουμε ουραγοί του θελήματος των πιστών. π.χ. Η μετάδοση της Θείας Κοινωνίας σε ανάγκη ασθενούς προέχει από την συντροφιά για καφέ και συζήτηση. Εκτός αν ο ίδιος ασθενής ζητά καθημερινή μετάδοση, σαν να θέλει να δοκιμάσει πόσο τον υπακούς, λες και το Ι.Μυστήριο είναι παιχνίδι. Σε αυτήν λεπτή περίπτωση χρειάζεται ήρεμη συζήτηση και διευκρίνιση, να μην πληγωθεί πνευματικά ο ασθενής και σκληρύνει.

4. Διάκριση - όρια:

α) Τα καθήκοντα να περιστρέφονται σε ένα κύκλο, στον οποίο καταφέρνεις να «χωρέσεις» τα ουσιώδη, δηλαδή όσα αντέχεις. Δεν είναι ευλογημένο να προσθέτεις δραστηριότητες στο έργο σου, όταν δεν καταφέρνεις τις αναγκαίες, παραμερίζοντας την οικογένεια και πιέζοντας την σωματική και την ψυχική σου υγεία.    

β) εναλλαγή καθηκόντων και πνευματικών ευκαιριών:                                                                                                                Θα βοηθούσε να μην επιμένει κανείς στις εργασίες του Ναού με έναν μονότονο ρυθμό, σαν να είναι μηχανή  robot. π.χ. ο Μέγας Αντώνιος, προσευχήθηκε για το πως να ζει την καθημερινότητά του για να κερδίσει τη σωτηρία του. Ο Θεός αποκάλυψε με όραμα έναν Άγγελο να διαβάζει ψαλμούς, έπειτα να εργάζεται το ψάθινο εργόχειρο, πάλι να κάνει άσκηση με τις μετάνοιες... Στην Ενορία ο εφημέριος έχει παρόμοιες ευκαιρίες που τονώνουν την διάθεση του και όταν αισθάνεται κόπωση αλλάζει τρόπο εργασίας, και κυρίως μέσω των Μυστηρίων που τον αναπτερώνουν: «ἀνακαινισθήσεται ὡς ἀετοῦ...».⁴   

γ) Ενδιαφέρον για τα προβλήματα των ενοριτών, κυρίως των συνεργατών:

Επισκέφθηκα την Ενορία κάποιου ηλικιωμένου κληρικού και με θαυμασμό διαπίστωσα μια ζωηρότητα στην συμπεριφορά του, θα την χαρακτήριζα νεανική. Οι επίτροποι τον υπάκουαν με προθυμία, και χωρίς να το ζητήσω με συμβούλεψε σαν να διάβαζε την σκέψη μου:                                                                                                                   -οφείλεις να γνωρίζεις τις δυσκολίες τους, τα προβλήματά τους, να ξέρεις τα χούγια τους, όπως ο καλός στρατηγός μαθαίνει και τι νούμερο γαλότσες φορούν οι αφοσιωμένοι στρατιώτες του. Αλλά σε περίπτωση μιας μάχης προπορεύεται στους κινδύνους.

δ) Εργατικότητα – ανάπαυση:                                                                                                                 Σίγουρα όλες οι συμβουλές, συνδέονται όπως οι κρίκοι αλυσίδας. Ο κύκλος των υποχρεώσεων, βοηθάει να διατηρείς το ενδιαφέρον σου, ώστε να κουράζεσαι: «Σύ οὖν κακοπάθησον ὡς καλός στρατιώτης Ἰησοῦ Χριστοῦ»⁵, όμως στο θαύμα πολλαπλασιασμού των άρτων, ήρθαν τόσοι πολοί άνθρωποι που οι απόστολοί «οὐδὲ φαγεῖν εὐκαίρουν». Τότε ο Κύριος είπε: «ἀναπαύεσθε ὀλίγον»⁶.

5. Συμπεράσματα:

Όπως έλεγαν οι αρχαίοι σοφοί «μηδέν ἂγαν»⁷ (Να μην υπερβάλλεις). Εμείς οι κληρικοί έχουμε την τάση να γινόμαστε ειδικοί σε όλα. Αισθανόμαστε σε όλα ικανοί από φιλόλογοι, μέχρι πυροσβέστες. Δεν συναντάει κανείς κάποιον να παραδέχεται ότι αισθάνεσαι ελλιπής σε γνώσεις ή δυνάμεις. Μας ξεγελάει ο σεβασμός των πιστών στο πρόσωπό μας και θέλουμε να δείξουμε ότι καταφέρνουμε οτιδήποτε μας ζητήσουν.

 Το «γνῶθι σαὐτόν»⁸  (Να γνωρίζεις τον εαυτό σου), είναι  βασική αρχή για να καλλιεργούμε τα χαρίσματα που δίδει ο Θεός από αγάπη, με σκοπό την αλληλοβοήθεια και την ενότητα. Είναι γεγονός ότι γινόμαστε ειδήμονες επί παντός επιστητού χωρίς να δίδουμε το ενδιαφέρον μας στην κλίση μας, με αποτέλεσμα να δυσκολευόμαστε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που παρουσιάζονται. Στην διοίκηση της Ενορίας, οφείλεις να εξατάζεις τόσο τον εαυτό σου όσο και τους συνεργάτες σου, για να επιτελέσεις αποτελεσματικά το έργο σου. Χρειάζεται λίγη περισυλλογή ώστε να εξασκείς τις ικανότητες σου και των άλλων, π.χ. από την διαχείριση οικονομικών του Ι.Ναού, την οργάνωση κοινωνικών εκδηλώσεων, μέχρι  την διακονία του Λόγου κ.α., δεν είναι άσχημη ιδέα να μοιραστείς ένα καθήκον σου με έναν ενορίτη, ο οποίος ίσως να τα καταφέρνει καλύτερα, χωρίς όμως να απουσιάζεις αδιαφορώντας για την εξέλιξη της διακονίας.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

         Απατώμαστε εάν νομίζουμε ότι η διοίκηση δεν έχει σχέση με την σωτηρία μας, επειδή στην πραγματικότητα κρύπτεται το σχέδιο του Θεού. Όταν με ζήλο δείχνουμε υπακοή, υποβαλλόμαστε σε κόπους, συναισθανόμαστε την ευθύνη, διαμορφώνουμε με πίστη οράματα, τα οποία νεότεροι ίσως περισσότερο άξιοι από εμάς θα συνεχίσουν. «Ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι...»!⁹ Τι υπέροχα, τρυφερά, και ταπεινά λόγια είναι αυτά που είπε ο Πρόδρομος και Βαπτιστής του Χριστού, για να εκφράσει τον θεϊκό έρωτα που είχε βαθιά μέσα στην ψυχή του!
Δεν θα φέρουμε την άνοιξη στην Εκκλησία εμείς. Εάν προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε αυτό που παραλάβαμε ή το αυξήσουμε έστω λίγο, θα ακούσουμε τον λόγο Του Χριστού μας:  «Εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ! ἐπὶ ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω· εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου σου».¹⁰

Εφημέριος Ι.Ν. Παναγίας Παραβουνιώτισσας

 ^{π.   Χαράλαμπος Ραμαντανάκης}

    ^{πρωτοπρεσβύτερος}

 -------------------------------------------βιβλιογραφία

1. (Ἑβρ. 13,17)
2. Πείραμα Φυσικής, Συγκοινωνούντα δοχεία = ονομάζονται δοχεία που συγκοινωνούν με σωλήνα, ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Αν σ' αυτά υπάρχει το ίδιο υγρό, η οριζόντια επιφάνεια είναι στο ίδιο επίπεδο.
3. Μαρκ. 9,35                                                 
4. Ψαλμός 102 στ.5
5. Β΄ Τιμ. 2, 3                                                
6. Μαρκ. 6,31
7. Χείλωνας Λακεδαιμόνιος, ένας από τους Eπτά Σοφούς του Αρχαίου Kόσμου
8. Σωκράτης (469- 399 π.Χ.), Άγιος Νεκτάριος βιβλ.
9. Ιωάν. 3, 30
10. Ματθ. 25,21