ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΟΛΑ ΕΜΕΙΣ

Πολλοί βλέποντας το κακό, την αδικία γύρω μας, ρίχνουν το βάρος της ευθύνης στο Θεό, στην Εκκλησία, στην Πολιτεία, στο Σχολείο, στην Αστυνομία, στις Τράπεζες. Αντιμετωπί­ζουμε οικονομικά, οικογενει­ακά προβλήματα; φταίνε οι άλλοι, οι σκοτει­νές δυνάμεις, το 666, μας έχουν κάνει μάγια. Έτσι όμως δικαιώνουμε τον εαυτό μας. Λένε πολλοί: «Πάτερ μου δεν έχω κάνει τίποτα, αφού δεν πειράζω κα­νένα». Αυτό λέγεται πώρωση της συνειδήσεως. Όσο όμως πλησιάζει το Θεό κανείς, νιώθει την ευθύνη του. Οι Άγιοι θεωρούσαν τον εαυτό τους  «γη και σποδό». Ο Απόστολος Παύλος λέει ότι  «Χριστὸς Ἰησοῦς ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον ἁμαρτωλοὺς σῶσαι, ὧν πρῶτός εἰμι ἐγώ» (Πρὸς Τιμόθεον Α΄,1,15-16)  και θεωρεί ”έκτρωμα” τον εαυτό του(Πρὸς Κορινθίους Α΄,15,9).

Πολλά γεγονότα στην ιστο­ρία ξεκίνησαν από το τίποτα· ένα τυχαίο γε­γονός μπορεί να επηρεάσει τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων. Για παράδειγμα, η αιτία που χάθηκε η μάχη του Να­πολέοντα στο Βατερλό ήταν ένα καρφί: Οι εμπειρογνώμονες ανακάλυ­ψαν ότι στην κρίσιμη στιγμή της μάχης δεν βρέθηκε στη θέση του ένας αξιω­ματικός και η μονάδα αποδιοργανώθηκε. Γιατί; Σκοτώθηκε, όχι στη μάχη, από όπλα, αλλά από τις πληγές που είχε από την πτώση του αλόγου του: ένα καρφί στο πέταλο δεν είχε μπει στη θέση του, με αποτέλεσμα να σκο­ντάψει το άλογο και ο έφιππος αξιωματι­κός να τραυματιστεί θανά­σιμα. Τίποτα δεν είναι ασήμαντο και οι λεπτομέρειες μετράνε για το Θεό. Ακόμα και ένα «γιώτα», μια «κεραία», αν αφαιρέσουμε από την εντολή του Θεού, θα οδηγηθούμε στην απώλεια(Ματθ.,5,17-21). Αλλά και τίποτα δεν πάει χαμένο για το Θεό. Ο φτωχός οβολός της χήρας του Ευαγγελίου το αποδεικνύει αυτό(Μάρκ.,12,41-44). Ας πούμε ένα «Κύριε ἐλέησον», ας ανάψουμε ένα κερί, ας χύσουμε ένα δάκρυ· ό,τι μπορεί ο καθένας. «Οὐδὲ σταλαγμὸς δακρύων», δεν πάει χαμένος λέει ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος. «Κάνε το καλό και ρίχ’το στο γιαλό», λέει η παροιμία. Κάποτε ένας φτωχός Σκωτσέζος αγρότης έσωσε ένα αγόρι που κινδύνευε να πνιγεί στη λίμνη. Ο πατέρας του αγοριού ήταν πλούσιος και για  να ευχαριστήσει τον αγρότη ανέλαβε τη μόρφωση του γιου του. Το παιδί αυτό σπούδασε και έγινε γιατρός· πρόκειται για το Φλέμινγκ, τον εφευρέτη της πενικιλίνης. Όταν αργότερα ο γιος του πλούσιου(που παρα­λίγο να πνιγεί) αρρώστησε από πνευμονία σώθηκε από την ασπιρίνη(που είχε εφεύρει ο Φλέμινγκ) και έγινε μετέπειτα μεγάλος πολιτικός· είναι ο Τσώρτσιλ, ο πατέρας της νίκης του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Ένας καλός λόγος πόσο επηρεάζει τη ζωή μας! Μια καλή κουβέντα, ένα χαμόγελο σε κάποια δημόσια υπηρεσία ή η παρα­χώρηση της θέσης μας στο λεωφορείο αλ­λάζει τη διάθεσή μας. Αντίθετα ο κακός ο λόγος δημιουρ­γεί τσακωμούς και κάνει τα πράγματα χειρότερα. Στο νοσοκομείο των κληρικών το ’80 χρησιμοποιούσαν τα λιγότερα αναλγητικά, γιατί οι για­τροί ήταν πιστοί χριστιανοί, προσεύχονταν και έδειχναν ενδιαφέρον, ευγένεια και είχαν ηρεμία. Μια καλή συμβουλή μπορεί να είναι καθοριστική για όλη σου τη ζωή. Ο Άγιος Λουκάς της Κριμαίας ζούσε σε ένα φτωχό χωριό και σαν παιδί ήθελε να γίνει δάσκαλος. Οι γονείς του τον είχαν υποτιμήσει και έλεγαν ότι αυτό το παιδί δεν θα προκόψει. Με την ενθάρρυνση και τη  συμβουλή του κα­θηγητή του όμως, κατάφερε και έγινε γιατρός, ζωγράφος και επίσκοπος.

Ένας χώρος που πάντοτε επικρατούσε βία είναι μεταξύ Ισραηλιτών και Αράβων. Ίσως η αιτία  βρίσκεται αλλού, χιλιάδες χρόνια πριν, στην ιστο­ρία του Αβραάμ και της Σάρας. Αυτοί ήταν άτεκνοι(για την εποχή κατα­ραμένοι)· ο Θεός τους είχε υποσχεθεί ότι θα αποκτήσουν  αμέτρητους απογόνους, όσοι τα άστρα. Τα χρόνια περνούσαν και η Σάρα έχασε την υπομονή της. Τότε ανάγκασε την Άγαρ, τη δούλη να κάνει παιδί με τον Αβραάμ και έτσι γεννήθηκε ο Ισμαήλ, από τον οποίο προέρχεται το αρα­βικό γένος. Αργότερα από τον  Αβραάμ και τη Σάρα γεννήθηκε ο Ισαάκ. Τότε η Σάρα έδιωξε την Άγαρ και τον Ισμαήλ και από τότε δημιουργήθηκε μίσος ανάμεσα στους Άραβες και τους Ισραηλίτες που επεκτάθηκε σ’ όλους τους απογόνους. Ο Θεός είναι μακρόθυμος και πολυεύσπλαγχνος, αλλά λόγω των αμαρ­τιών μας εξαντλεί κάποτε τα όρια της μακροθυμίας του. Παραδείγματος χάριν οι Ισραηλίτες τον 6ο αιώνα π.Χ., επειδή είχαν απομακρυνθεί από το Θεό και είχαν ξεχάσει τις εντολές Του, ο Θεός τους τιμώρησε. Πώς; Οι Ιουδαίοι υποτάχθηκαν στους Βαβυλώνιους. Η Ιερουσαλήμ παραδόθηκε στις φλόγες και άρχισε η περίοδος που είναι γνωστή ως Βαβυλώνια αιχμαλωσία(586-538π.Χ.). Στα χρόνια της αιχμαλωσίας ο Προφήτης Ιεζεκιήλ ανέλαβε το βαρύ έργο να εξηγήσει στους συμπατριώτες του τις αιτίες της συμφοράς. Τους έκανε να καταλάβουν ότι όλοι είναι υπεύθυνοι, αφού μπορούν να αγωνιστούν, για να επανορθώσουν. Αφού μετανόησαν, ο Θεός τους βοήθησε: το βαβυλωνιακό κράτος καταλύθηκε από τους Πέρσες και με διάταγμα του Πέρση βασιλιά Κύρου, οι Ιουδαίοι αιχμάλωτοι ήταν ελεύθεροι πλέον να επιστρέψουν στις εστίες τους. Στο βιβλίο ”Γ΄Μακκαβαίων” της Παλαιάς Διαθήκης διαβάζουμε ότι ο Αιγύπτιος βασιλιάς Πτολεμαίος Δ΄ ο Φιλοπάτορας(221-205 π.Χ.) συγκέντρωσε τους Ιουδαίους της Αλεξάνδρειας στον ιππόδρομο, για να καταπατηθούν από ελέφαντες. Τρεις φορές προσπάθησε να εφαρμόσει το σχέδιο του χωρίς αποτέλεσμα. Ο Θεός επενέβαινε και την μια τον έπαιρνε ο ύπνος και δεν εκτελούσε τη διαταγή του, την άλλη ξεχνούσε ότι είχε δώσει αυτή τη διαταγή και απορούσε ποιος την έδωσε. Τέλος την 4η φορά με την προσευχή του ιερέα Ελεάζαρ και του ιουδαϊκού λαού που μετανόησε, ο βασιλιάς άλλαξε γνώμη, τους χάρισε τη σωτηρία και τους ζήτησε και συγγνώμη. Το παν εί­ναι να μετανοήσει ο κόσμος.

Η  ΕΥΘΥΝΗ  ΤΗΣ  ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ: Οι Άγιοι αλλά και όλοι μας σαν χριστιανοί μπορούμε να αλλάξουμε τις απο­φάσεις του Θεού, αν προσευχηθούμε και μετανοήσουμε. Για παρά­δειγμα ο προφήτης Αμώς προσευχήθηκε στον Κύριο να μην καταστρα­φεί η βλάστηση από τις ακρίδες και να μην στείλει φωτιά στη γη των Ιου­δαίων, τιμωρώντας τους για την ασέβειά τους και ο Θεός τον άκουσε. «Πολὺ ἰσχύει δέησις δικαίου ἐνεργουμένη» : «Η προσευχή του δίκαιου έχει μεγάλη δύναμη στα αποτελέσματά της»(Ιακώβου,5,16-17). Οι Άγιοι με τις προσευχές τους στηρίζουν την οικουμένη. Αν ο κόσμος συνε­χίζει να υπάρχει, αν δεν  έχουμε περισσότερες καταστροφές και δυστυ­χίες, οφείλε­ται στους Αγίους. Και σήμερα περιφρονημένοι και άσημοι δα­κρύζουν και προσεύχονται για μας. Κάποιοι είπαν στο Γέροντα Παΐσιο, γιατί δεν κατε­βαίνει από το μοναστήρι να βοηθήσει τον κόσμο και απά­ντησε: «Ποιος θα προσεύχεται για τους Ινδούς και τους Πακιστανούς;». Με την προσευχή του έσωσε ένα παιδάκι από τις ρόδες του αυτοκινήτου. Όταν το παιδάκι πήγε στο Άγιο Όρος με τον πατέρα του, είδε το Γέροντα και τον αναγνώ­ρισε· ήταν αυτός που του είχε εμφανιστεί και τον είχε σώσει από τις ρόδες του αυτοκινήτου. Ευχόταν ο Γέροντας πολύ για τη νεολαία. Ένας μηχα­νόβιος ,όπως πήγαινε στο δρόμο, βλέπει ξαφνικά  το Γέροντα μπροστά του και αμέσως σταματάει και κάνει στην άκρη, για να μην τον πατήσει. Ο νέος σαστισμένος δεν κατάλαβε στην αρχή, αλλά μετά διαπί­στωσε ότι αν ήταν ακόμα στο δρόμο, θα τον είχε λιώσει μια νταλίκα. Ο Γέ­ροντας δη­λαδή του εμφανίστηκε, για να κάνει στην άκρη και να γλυτώσει. Μετά από πολύ καιρό όταν πήγε στο Άγιο Όρος αναγνώρισε το Γέροντα, αλλά εκείνος δεν το παραδεχόταν ότι τον είχε σώσει, από ταπείνωση. Ένας πα­τέρας παρακάλεσε το Γέροντα να κάνει προσευχή για το άρρωστο παιδί του. Εκείνος δέχτηκε αλλά ζήτησε και από τον πατέρα να κάνει κάποια θυσία για το παιδί του, να κόψει το τσιγάρο. Ο πατέρας άκουσε το Γέροντα και το παιδί θεραπεύθηκε. Πολλοί Άγιοι υπέφεραν από ασθένειες, ενώ θε­ράπευαν τις ασθένειες των άλλων. Υπέμεναν όμως καρτερικά και χαίρο­νταν κιόλας γι’ αυτές, για να ταπεινώνονται, αλλά και για να υποφέρουν κι αυτοί λίγο, όπως ο Δεσπότης Χριστός για τη σωτηρία μας. Ο Απόστολος Παύλος 3 φορές πα­ρακάλεσα τον Κύριο να του αφαιρέσει το σκόλοπα από το σώμα του, αλλά ο Χριστός δεν τον άκουσε, για να μην υπερηφανεύεται για τις πολλές αποκαλύψεις που του είχαν γίνει(Πρὸς Κορινθίους Β΄,12,7-8). Και εμείς οι Χριστι­ανοί μπορούμε  να κάνουμε προσευχή. Δεν κάνουν προσευχή μόνο οι Άγιοι ή οι μοναχοί. Όμως εμείς λέμε: «Τι να κάνω τώρα εγώ προσευχή; Εγώ είμαι αμαρτωλός, δεν με ακούει ο Θεός». Καμία προ­σευχή δεν πάει χαμένη. Οι Άγγελοι παραπονιούνται, όταν δεν κάνουμε προσευχή, γιατί μένουν άνεργοι· αν δουν καμιά προσευχή, με λαχτάρα την πάνε στο δρόμο του Θεού. Να κάνουμε προσευχή ακόμα και για τους εχθρούς μας. Μία μοναχή στο χαρτάκι που έδωσε στον ιερέα για να μνημονεύσει τα ονόματα, είχε γράψει τελευταία τη γυναίκα που την ταλαιπωρούσε και ο ιερέας της είπε: «πρώτη να την γράφεις».

Η  ΕΥΘΥΝΗ  ΤΗΣ  ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ: Μετα­δόθηκε από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ότι ένας πατέρας σκότωσε τον τοξικομανή γιο του, αγανακτισμένος από την κακή του συμπεριφορά. Πί­στευε ότι έτυχε το παιδί του να βγει έτσι, έλεγε ότι τον εξευτέλιζε στην κοινωνία και ότι αυτός δεν έφερε καμιά ευθύνη για το κατάντημά του. Μόνο ο γιος του έφταιγε. Λέμε συχνά για οτιδήποτε : «Φταίει η Εκκλησία, η κοινωνία κ.ο.κ.». Μόνο εμείς  δεν φταίμε σε τίποτα. Έτσι όμως τελικά αυτοδικαιωνόμαστε. Μία άλλη περίπτωση ανευθυνότητας γονιού: Ένα παιδί απέτυχε στις πανελλαδικές εξετάσεις και η μητέρα του, του είπε: «Εγώ αν ήμουν στη θέση σου, θα αυτοκτονούσα». Και το παιδί αυτοκτόνησε. Μία άλλη θύμωσε, επειδή το παιδί της πέρασε 3ο στη Νομική Σχολή και όχι 1ο . Ενώ το παιδί ούτε στη Νομική ήθελε να περάσει ούτε 1ο να είναι. Το όνειρό του ήταν να περάσει στη Γεωπονική Σχολή. «Ἁμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα». Και μετά λέμε  ότι τα παιδιά μας δεν πατάνε στην Εκκλησία.

Η ανευθυνότητά μας φαίνεται ακόμα και απέναντι στο περι­βάλλον. Πετάμε τα σκουπίδια όπου βρούμε και έχουμε την απαίτηση οι υπάλληλοι του δήμου να μας πάνε από πίσω και να τα μαζεύουν. Φυτεύει ο δήμος ένα δεντράκι έξω από το σπίτι μας και δεν του ρίχνουμε ούτε μια σταγόνα νερό. Λέμε: «Να έρθει ο δήμος να το ποτίσει, εμένα τι με νοιάζει;». Έχουμε γίνει ανάλγητοι, αναίσθητοι και κακεντρεχείς. Αν πας στη φυ­λακή θα ακούσεις να λένε ότι η κακιά η ώρα φταίει που βρίσκονται μέσα, η άτιμη η κοινωνία, οι γονείς, το περιβάλλον τους· μόνο αυτοί δεν φταίνε σε τίποτα. Σίγουρα φταίνε και οι άλλοι που κατάντησαν αυτοί οι άνθρωποι να ζουν στη φυλακή, αλλά φταίνε και οι ίδιοι. Υπάρχει ένα ωραίο ανέκδοτο που δείχνει ότι θέλουμε να αποποιούμαστε συνέχεια τις ευθύνες μας και να ρίχνουμε τα φταιξίματα στους άλλους: Κάποτε  σ’ένα μοναστήρι ένα καλογερόπουλο σε ημέρες νηστείας έφευγε κρυφά στη μέση της Θείας Λειτουργίας. Αυτό κράτησε για 1 εβδομάδα, ώσπου ο ηγούμενος που κατά­λαβε ότι κάτι δεν πάει καλά, τον παρακολούθησε. Μπαίνει μέσα στο κελί του και βλέπει το νέο καλόγερο να έχει βάλει επάνω στο κλειδί ένα αυγό και με ένα κερί από κάτω να το ψήνει για να το φάει. Τρομαγμένος που είδε απότομα τον ηγούμενο λέει: «Δεν φταίω εγώ, πάτερ μου, δεν φταίω εγώ, ο διάβολος με έβαλε!». Και τότε πετιέται ο διάβολος και λέει: Ψέματα, ψέματα, εγώ δεν το ήξερα αυτό το κόλπο, ότι επάνω στο κλειδί μπορείς να ψήσεις αυγό!

Σημαντικό είναι να μάθουμε να επικεντρωνόμαστε  στα δικά μας σφάλ­ματα και να μην κατακρίνουμε τους άλλους. Αν το κάνουμε αυτό θα βρούμε λύση στα προβλήματά μας και θα βοηθήσουμε και τους γύρω μας. «Ἓν σῶμα οἱ πολλοί ἐσμεν»· «ένα σώμα είμαστε οι πολλοί»(Πρὸς Κορινθίους Α΄,10,17-18)· οπότε όταν κατηγοράμε τους άλλους τον ίδιο μας τον εαυτό κατηγοράμε. Στο Γεροντικό αναφέρεται το εξής περιστατικό: Ένας αδελφός της Σκήτης κάποτε έσφαλε. Έγινε τότε σύναξη των αδελφών στην οποία κάλεσαν και τον αββά Μωυσή· εκείνος όμως δεν ήθελε να πάει. Του πα­ρήγγειλε τότε ο πρεσβύτερος: «Έλα, διότι σε περιμένουν όλοι». Ση­κώθηκε τότε ο αββάς Μωυσής και πήγε κρατώντας στην πλάτη ένα καλάθι τρύπιο που το γέμισε άμμο. Οι Πατέρες που βγήκαν να τον προϋπαντή­σουν του λένε: «Τι είναι αυτό Πάτερ;». «Οι αμαρτίες μου είναι», τους απά­ντησε ο Γέ­ροντας,  «που γλιστράνε πίσω μου και δεν τις βλέπω. Και όμως, ήρθα σή­μερα εδώ για να κρίνω ξένα αμαρτήματα!».

Όταν τ’άκουσαν αυτά οι Πα­τέρες, δεν είπαν τίποτε στον αδελφό που ήθελαν να δικάσουν και τον συγ­χώρεσαν. Η κατάκριση είναι κακό πράγμα, αλλά και η αδιαφορία για τον πλησίον και η σκληροκαρδία είναι κάτι κακό: Το 1976 στα μεταδικτατορικά χρόνια κάποιοι φοιτητές κάθονταν στο παγκάκι και δεν σηκώθηκαν να καθήσει ένας τυφλός άνθρωπος και είπαν: «Όταν ανθίσει ο σοσιαλισμός θα υπάρχουν πολλά παγκάκια και δεν θα μένει κανείς όρθιος». Στην Παλαιστίνη υπάρχουν 2 λίμνες: η Τιβε­ριάδα και η Νεκρά Θάλασσα. Η 1η είναι μικρή, αλλά έχει πολλά ψάρια και χύνεται μέσω του Ιορδάνη ποταμού στη Νεκρά Θάλασσα. Η 2η έχει τόσο πολύ αλάτι που δεν ζει τίποτα μέσα της ούτε γύρω από τη λίμνη υπάρχει βλάστηση. Στις όχθες της Νεκράς Θάλασσας ήταν κτισμένες οι πόλεις, Σόδομα και Γόμορρα, όπου οι κάτοικοι είχαν χάσει κάθε αίσθηση σωφροσύνης και ηθικής και ο Θεός έριξε φωτιά και θειάφι και τις έκαψε· γι’ αυτό στη λίμνη αυτή δεν υπάρχει ζωή. Αιώνες τώρα η Τιβεριάδα προσφέρει τα νερά της στη Νεκρά Θάλασσα και δεν αδειάζει, ενώ η τελευ­ταία δέχεται  μόνο και γι’αυτό δεν αποκτά ποτέ ζωή. Η Τιβεριάδα συμβο­λίζει τον τύπο του ανθρώπου που προσφέρει και πάντα έχει και η Νεκρά Θάλασσα τον τύπο του ανεύθυνου και του εγωιστή που δεν δίνει, μόνο παίρνει και έτσι παραμένει νεκρός.

Πηγή: Αρχιμ. π. Νεκτάριος Αντωνόπουλος,”Υπεύθυνοι για όλα”, Εκδ. Ακρίτας, Θήβα 2007