Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΚΛΙΣΙΑΣ

 

Γινόταν σκληρός πολλές φορές, αλλά προσπαθούσε να τους ξυπνήσει. Τους έλεγε: ‘‘στραγγίζετε από τον οίνο το κουνούπι ως ακάθαρτο και καταπίνετε την καμήλα’’, δηλαδή ‘‘δίνετε όλη την προσοχή σας στα μικρά μόνο πράγματα την ώρα που κάνετε χωρίς τύψεις μεγάλα και σοβαρά αμαρτήματα’’(Κατὰ Ματθαῖον,κεφ.κγ΄,24). Ακόμα τους έλεγε: ‘‘μοιάζετε με τάφους ασβεστωμένους, οι οποίοι απ’ έξω φαίνονται ωραίοι και κατάλευκοι, από μέσα όμως είναι γεμάτοι από κόκαλα πεθαμένων και από κάθε ακαθαρσία. Έτσι και εσείς, απ’ έξω φαίνεσθε στους ανθρώπους δίκαιοι, από μέσα όμως είστε γεμάτοι από υποκρισία και από κάθε παράβαση του νόμου’’(Κατὰ Ματθαῖον,κεφ.κγ΄,27-28). Γινόταν αυστηρός για να τους συνεφέρει. Τους μιλούσε όμως και στοργικά: ‘‘πόσες φορές θέλησα να σας μαζέψω, όπως η όρνιθα μαζεύει τα πουλιά της κάτω από τις φτερούγες της και δε θελήσατε’’(Κατὰ Ματθαῖον,κεφ.κγ΄,37).

Αφορμή για την παραβολή της πρωτοκλισίας, ήταν η πρόσκληση ενός Φαρισαίου για συμμετοχή του Χριστού σε δείπνο. Όπως δεν απέφυγε ο Κύριος τη συναναστροφή με τους τελώνες και τους αμαρτωλούς για να τους φέρει σε μετάνοια, έτσι δεχόταν τη φιλοξενία των Φαρισαίων, αν και γνώριζε ότι με ύπουλο τρόπο ζητούσαν να Τον παγιδεύσουν με στοιχεία κατακρίσεως: ‘‘αὐτοὶ ἦσαν παρατηρούμενοι Αὐτόν’’. Ο Κύριος ήθελε να διδάξει πως ο χριστιανός πρέπει να φέρεται ακόμα και στην κοινωνική ζωή με ευγένεια, αλλά και να προσπαθεί να αλατίζει και να νοστιμίζει την καθημερινή ζωή με ωφέλιμες πνευματικές συζητήσεις. Πολλοί την ώρα του φαγητού, ξεφεύγουν με άπρεπα λόγια, άσεμνες μωρολογίες, κουτσομπολιά, ενώ οι χριστιανοί πρέπει να προσέχουν να εξαγιάζουν τις συζητήσεις. Στα μοναστήρια την ώρα του φαγητού, ένας μοναχός διαβάζει ένα πνευματικό βιβλίο και στο τέλος το σχολιάζουν.

Οι καλεσμένοι στο τραπέζι ήταν πρόσωπα εξέχοντα και ο Κύριος δε χαριζόταν σε κανέναν, αλλά προσπαθούσε να τους δώσει μαθήματα ταπεινόφρονης συμπεριφοράς. Έβλεπε ο Κύριος ότι οι καλεσμένοι διάλεγαν την καλύτερη θέση από υπερηφάνεια, γιατί θεωρούσαν τον εαυτό τους ανώτερο. Και σήμερα πολλοί άνθρωποι σε δημόσιες συγκεντρώσεις, σε γάμους, ακόμα και στην Εκκλησία ζητούν πρώτη θέση, για να δείξουν την «αξία» τους, τα φορέματά τους, τα κοσμήματά τους. Γι’ αυτό ο Κύριος ‘‘ἐπεῖχε πῶς τὰς πρωτοκλισίας ἐξελέγοντο’’, παρατηρούσε προσεκτικά και έβλεπε ότι διάλεγαν όλοι την πρώτη θέση για τον εαυτό τους, ενώ αυτό δεν ήταν αρεστό στο Θεό. Ο Θεός διδάσκει την ταπεινοφροσύνη:

α)Ένας χωρικός πήγε να συναντήσει τον Άγιο Σέργιο και μόλις τον είδε φτωχό, να σκάβει στον κήπο, στενοχωρήθηκε. Είχε ακούσει για την αγιότητά του και περίμενε να τον δει με ωραία ρούχα, να είναι μεγαλοπρεπής και να φέρεται σαν άρχοντας. Τώρα έτσι που τον έβλεπε δε θεωρούσε ότι ήταν άγιος. Πήρε όμως το μάθημά του. Αργότερα ήρθε ένας πρίγκιπας και μόλις είδε τον άγιο, γονάτισε για να πάρει την ευχή του, χωρίς να τον νοιάζει, αν φορούσε ρούχα φτωχικά ή αν έκανε «ταπεινωτικές» δουλειές. Τότε ο χωρικός κατάλαβε ότι σημασία δεν έχει το πώς φαίνεται κάποιος, αλλά τι είναι πραγματικά.

β)Ένας μοναχός έκανε επίδειξη ότι νηστεύει περισσότερο από τους άλλους και  έβγαλε στο τραπέζι δικό του φαγητό, βρεγμένα κουκιά. Ο γέροντας θέλοντας να τον συνετίσει τον επετίμησε για την κενοδοξία του.

‘‘Ἐπέχων’’, παρατηρούσε προσεκτικά λοιπόν ο Κύριος στο δείπνο. Πολλοί νομίζουν ότι ο Θεός μας βλέπει μόνο στο ναό. Αυτό είναι λάθος. Ο Θεός μας παρακολουθεί παντού, γι’ αυτό πρέπει να προσέχουμε τη συμπεριφορά μας και τα λόγια μας. Υπάρχει μάτι άγρυπνο, ακοίμητο που βλέπει τα πάντα και είναι αδύνατο να διαφύγεις ή να δωροδοκήσεις. Είναι πανταχού παρών ο Χριστός. Προτιμότερο είναι να σε έβλεπαν εκατομμύρια μάτια ανθρώπων παρά να σε βλέπει Εκείνος και να σημειώνει στα αθάνατα βιβλία τα λόγια, τις σκέψεις και τις επιθυμίες.

Με την παραβολή της πρωτοκλισίας ο Κύριος απευθύνεται στους καλεσμένους στο τραπέζι Φαρισαίους λέγοντας: « Όταν σε καλέσει κάποιος σε γάμο, μη κάθεσαι στην πρώτη θέση, μήπως υπάρχει καλεσμένος σπουδαιότερός σου και έρθει ο οικοδεσπότης και σου πει: ‘‘δώσε τη θέση σου’’. Και τότε θα προχωρείς ντροπιασμένος στην τελευταία θέση. Αλλά όταν σε καλέσουν, κάθισε στην τελευταία θέση, ώστε να σου πει ο οικοδεσπότης: ‘‘Φίλε, έλα σε καλύτερη θέση’’. Τότε αυτό θα είναι τιμητικό για σένα μπροστά σε όλους. Όποιος υψώνει τον εαυτό του από μόνος του θα ταπεινωθεί και όποιος τον ταπεινώνει θα υψωθεί». Στη συνέχεια απευθύνεται στον οικοδεσπότη: «Όταν κάνεις δείπνο, μην καλείς τους φίλους σου, συγγενείς ή πλουσίους, μήπως και σου το ανταποδώσουν, αλλά κάλεσε πτωχούς, ανάπηρους, χωλούς, τυφλούς και μακάριος θα είσαι, γιατί θα σου ανταποδοθεί στην ανάσταση των δικαίων». Με την παραβολή αυτή λοιπόν  ο Χριστός έδωσε μήνυμα και στους υπερήφανους Φαρισαίους και στον οικοδεσπότη.

Ένας γιος που καταγόταν από οικογένεια χωρικών κατόρθωσε να γίνει διευθυντής  υπουργείου. Όταν ήρθε ο πατέρας του από το χωριό να τον δει, ο γιος ντρεπόταν να τον παρουσιάσει στη δουλειά, στους φίλους του και τον κρατούσε κλεισμένο στο σπίτι. Πικραμένος ο πατέρας ανακοίνωσε  στο  γιο του ότι θα γυρίσει πίσω στο χωριό. Ο γιος αυτός φέρθηκε αχάριστα ακόμα και στον ίδιο του τον πατέρα, στον οποίο όφειλε αυτή τη θετική εξέλιξη στη ζωή του. Δυστυχώς υπάρχουν πολλοί τέτοιοι γιοι που δείχνουν απαξιωτική συμπεριφορά απέναντι στους γονείς τους και στους συγγενείς. Επειδή έχουν υψηλές θέσεις, αξιώματα, χρήματα, θεωρούν ντροπή να σχετίζονται με άσημους ανθρώπους, δεν τους καταδέχονται. Ξεχνούν την καλύβα που γεννήθηκαν, ξεχνούν τους ευεργέτες τους και αιτία είναι η υπερηφάνεια.

Με την παραβολή αυτή ο Κύριος δεν απαγορεύει τη φιλοξενία των φίλων μας και των πλουσίων, αλλά θέλει να μας επιστήσει την προσοχή ότι δεν πρέπει να περιοριζόμαστε σε αυτήν τη φιλοξενία και να αμελούμε τη μέριμνα προς τους φτωχούς. Πρέπει να αποφεύγουμε τη μάταιη πολυτέλεια, τα λουκούλλεια γεύματα, τα οποία τις περισσότερες φορές γίνονται όχι για να ευχαριστήσουμε τους καλεσμένους, αλλά από επίδειξη. Ο Κύριος μας λέει: ‘‘όταν κάνεις γεύμα να καλείς φτωχούς’’. Γι’ αυτούς δε χρειάζονται σπάνια φαγητά και θα ακούσεις χίλια ευχαριστώ με ειλικρίνεια. Η ζωή μας εκτείνεται στην αιωνιότητα· ενώ όλα τα άλλα γεύματα σε φίλους δεν έχουν νόημα, στους φτωχούς όμως αδελφούς μας θα είναι ανταπόδοση στην ανάσταση των νεκρών.

Ας μιμηθούμε τη λιτότητα και τη νηστεία των αγίων μας: α) Ο όσιος Σισώης δεν έτρωγε ψωμί, παρά μόνο χόρτα. Το ψωμί το κατέλυε μόνο, όταν παρευρισκόταν σε γεύματα μαζί με άλλους και το έκανε από αγάπη. β) Ένας επίσκοπος φιλοξενήθηκε από ένα ασκητή. Το γεύμα περιείχε μόνο ψωμί και αλάτι. Ο ασκητής στενοχωρήθηκε που δεν είχε να προσφέρει τίποτα άλλο στον επίσκοπο. Τότε αυτός του είπε: ‘‘μακάρι του χρόνου να έρθω και να μη βρω ούτε αλάτι, αλλά μόνο ψωμί’’. Δυστυχώς στις μέρες μας δε δίνουμε σημασία σε πολλά πράγματα που μας έχει διδάξει η Εκκλησία μας, ούτε στη νηστεία. Θεωρούμε ότι δεν έχουν σημασία. Αυτό είναι λάθος. Ένας γέροντας νήστευε πολύ και το δαιμόνιο έφυγε, δεν πήγε να κατοικήσει μέσα του. Η νηστεία λοιπόν διώχνει τους δαίμονες.

Άλλωστε, όταν ο Χριστός έκανε το θαύμα του πολλαπλασιασμού των  πέντε άρτων και των δύο ιχθύων στην έρημο, τα εδέσματα ήταν απλά: ψωμί και ψάρι και όχι σπάνια και πολυτελή(Κατὰ Λουκᾶν,κεφ.θ΄,10-17). Επίσης ο Χριστός επετίμησε τη Μάρθα που είχε στρέψει όλη την προσοχή της στην ετοιμασία πολλών υλικών αγαθών και αδιαφορούσε για τα λόγια του Χριστού που έδιναν τη Ζωή. Αντίθετα επαίνεσε τη Μαρία για την προσήλωσή της στο Λόγο του Θεού (Κατὰ Λουκᾶν, κεφ.ι΄,38-42). Ο Θεός θέλει να έχουμε το νου μας στραμμένο προς τα πνευματικά πράγματα και όχι προς τα υλικά. Η ύλη δεν είναι ο σκοπός στη ζωή μας, αλλά το μέσο για να φτάσουμε στο σκοπό: να βρούμε το Θεό. Η ύλη είναι τα καύσιμα για να διατηρηθούμε στη ζωή και αποτελεί μία ακόμη αφορμή για να ευχαριστήσουμε το Θεό για τη φροντίδα που δείχνει σε μας και για  τη Σοφία Του. Δε χρειάζεται όμως να θεοποιούμε την ύλη και να την απολαμβάνουμε ειδωλολατρικά, αποσυνδέοντάς την από το Δημιουργό της, το Θεό.